Ermeni Soykırımları

Sarıkamış ric‘atinde Antranik Paşa çetesi başta olmak üzere Ermeni çetelerinin, Bedrevans, Kalender, İslâmsor, Ahalik-i Ulya, Hoşu karyesi, Zanzak, Sıçankala, Ağviran, Zivin, Menevürt, Zars, Gerek, Azab köyleri ahalisini soykırıma tabi tuttukları, yaklaşık 10.000 kişiyi esir ya da katletdikleri, esir edilenlerin ya katledildiği haberinin alındığı, ya da hiç haber alınamadığı; katledilenlerin ise dere içlerine, hanelere ve ahırlara toplatılıp kurşunlanarak ya da süngü ve balta ile parçalanarak katledildikleri, bazılarını üzerlerine gazyağı dökerek yaktıkları, çocukların burun ve kulaklarını kesip parça parça doğradıkları, bazılarının göğüslerinden çivi çakarak süngüledikleri, bir kısmını boğazladıkları, kadınların memelerini keserek işkencelerle öldürdükleri; kalan az sayıda insanın da ancak can ve nâmuslarını kurtarabildiği. Ermeni çetelerinin bu köylerin bütün mal, hayvan ve zahirelerini yağmaladıkları, binlerce hane, dükkân ve cami‘i yağmalayıp harap ettikleri ve yaktıkları, yüz binl...

Ermeni ve Rusların Eleşkirt, Hınıs, Karakilise, Şatak, Müküs, Muş ve Akçan'da yaptıkları dehşetli mezâlimden kurtulabilenlerin ifadelerine göre, Rus ve Ermenilerin mezâliminden bazıları şunlardır: "Yırtıcı canavar ve zincirden boşanmış ayılar gibi" köylere saldırıp bir anda ortalığı "kan deryasına" döndüren Rus ve Ermenilerin; "kadın erkek dinlemeyerek önlerine rast gelen çaresizleri parçaladıkları", sadece Eleşkird'in Arabköyü'nde iki gün zarfında "bakire olarak yirmi üç kızımızın bikrini izâleden başka bütün işe yarar gelin ve kadınlarımızın hukuklarına taarruz" ettikleri, Hınıs'ın Mollakulaç köyünde "yirmiyi mütecaviz çocuklarımızı ilk önce kuzu keser gibi zebh edip hamile kadınlarımızdan bir ikisini karınlarını kama ile sökerek.... ceninleri süngü üzerinde pederlerine ....." gösterdikleri, Müslüman ahaliden kimisinin kafasını, kollarını, burunlarını, kulaklarını kesdikleri, gözlerini çıkardıkları, derilerini yüzdükle...

HR. SYS, 2876/2_3 "Sene ibtidâsında ordunun ileri harekâta başladığı andan i‘tibâren Batum Mu‘âhede-nâmesi'nin akdi zamânına kadar Ermeniler kadın, çocuk tefrîk etmeksizin yakalayabildikleri her müslümanı hatıra gelmez suver‑i fecî‘ada katl‑i âmm ederek bugünkü mevki‘lerine kadar çekildiler. . . . . . . . Bi'l-hâssa Antranik'in binlerce avenesiyle Gence ile Erivan ve Ordubat arasındaki mıntıkada bulunan ahâlî-yi İslâmiyye'yi katl‑i âmmı devâm ediyor. . . . . . . Biz Ermenilerle hoş geçinmeyi arzu ettik. İ‘âşelerini te’mîn için hükûmetleri nâmına külliyetli cevâbât verdik. Ermeni muhâcirlerini kabûl ile iskân ve i‘âşe ettik. . . . . . . Hâlbuki Ermenilerin îkâ‘ ettikleri hiyânât zavallı islâmları havf ve haşyetlere ilkâ ediyor. Bu bîçâre tâli‘siz insanların hayâtıyla nâmuslarının tahlîsi ve te’mîni için muktezî tedâbirin ittihâzı" Şevki Paşa'nın 27 Teşrîn‑i Sânî [1]334 târîh ve 5807 numaralı telgraf-...

Van ve Bitlis vilayetlerinin işgali sırasında Ruslarla Ermeni çeteleri tarafından İslâm ahaliye feci zulümler yapıldığı; Bitlis'e gelen Kazak süvarileriyle Ermenilerin kaçmakta olan İslâm ahaliyi büyük-küçük, çoluk-çocuk demeden katlettikleri; Van'a Rusların yaklaştığını öğrenen Ermenilerin isyana teşebbüs ettikleri ve göç eden İslâm ahaliyi takip ederek yollarda feciâne bir şekilde katlettikleri, göç edemeyip içerde kalan binlerce kadın, kız ve erkeği vahşice kestikleri, Van'a bağlı Timar nahiyesi dahilindeki köylerden Zive, Mollakâsım, Şeyhkara, Şeyhayne, Ayans, Paksi, Zorâbâd ve daha birçok köy ahalisinin göç edemediklerinden dolayı Ermeniler tarafından hiçbir ferd bırakılmaksızın tamamının soykırıma tabi tutulduğu, Rusların, Hakkari'ye bağlı Dir kasabasına geleceği sırada ortaya çıkan çetelerin yol üzerinde bulunan Kürd köyleri İslâm ahalisinin erkeklerini katledip, en büyüğü üç yaşında olan binden fazla çocuğu kılınç ve kamalarla parça parça ettikleri ve her parçal...

Ermeni ve Rusların Van ve Bayezid'de yaptıkları mezâlimden kurtulabilenlerin ifadelerinden bazıları: Osmanlı Devleti'nin rahat, huzur ve emniyyet isteğine karşı Ermeniler fesatçılığı sürdürerek ezelî emellerini gerçekleştirmek için Van, Erzurum, Bitlis, Diyarbakır civarında kurdukları Taşnaksutyun Cemiyeti, Diyarbakır civarında Hınçakyan Cemiyeti, Diyarbakır civarında ve Arminak Cemiyeti adlarında üç cemiyetle birçok çeteler teşkil etmişlerdi. Müslüman kızların bekaretlerini izale etmişler, birçok hamile kadınların karınlarını bıçakla yırtarak yavrularını çıkarıp öldürmüşler; birçok kadınların memelerini, dudaklarını, burun ve kulaklarını kesip öldürmüşler, ahalinin gözlerini kızmış şişlerle çıkarıp, bir hayli işkenceden sonra öldürmüşler, küçük küçük çocukları, anne ve babalarının gözleri önünde sıcak su içinde kaynatıp, anne ve babalarına yedirdikden sonra onları da öldürmüşler, yer altında İslâm hanelerine açdıkları lağımlar vasıtasıyla İslâm hanelerini bombalamışlardır. Bay...

Ermeni komiteleriyle Rusların Van ve havalisindeki mezâliminden kurtulabilenlerin ifadelerinden bazıları: Rus kuvvetleriyle birleşen "insan kasabı" Ermeniler, girdikleri yerleri "selhhane gibi cesetlerden geçilmez halde" bırakmışlar; paraları, kıymetli şeyleri tamamen işkenceyle yağmalamış, bütün varlıkları talan etmişlerdi. İslâmiyete yaptıkları küfürlerle hakaretlerle cami ve medreseleri ateşlemiş, İslâmları katletmekten büyük zevk almışlardı. Ahalinin silahlarını toplayıp, burun ve kulaklarını, bacaklarını, kafalarını kesmiş, karınlarını yarmış, kılınçtan geçirmişler, hayvan biçimi parçalamış, çocukları diri diri ateşe atmış, kılıçlarını daha dilleri dönmeyen çocuklarla, ayak atamayan ihtiyarlara indirip kaldırmaktan pek zevk almışlardı. Bazılarının derilerini tulum çıkarmışlar, kesik kafaları süngülere takmışlar, bazılarını da kütük üstünde doğramışlar, bir kısmını da Mermid çayı'na dökmüşlerdi. İnsanları kuyulara doldurmuşlar, kadın ve çocukları tandır daml...

Rusların Ermeni çeteleriyle birlikte Hasankala'dan hudûd-ı asliyyeye sürüldüklerinde beraberlerinde götürdükleri iki bin islâm ahalisinden bir kısmını öldürüp bir kısmını ülke içlerine sevkettikleri, Erzurum'da dokuz kişiyi idam edip on dört yaşına kadar olan erkek nüfusu meçhul yerlere gönderdikleri; Pekreç nahiyesinde Ermenilerden oluşan bir mahkemenin üç-dört yüz kişiyi astığı, Aşkale, Tercan, Ilıca, Tavuskerd ve Artvin cihetlerinde İslâm namına birşey bırakmadıkları, Van'da Ermenilerin iki yüz kadar kadın ve çoçuğu öldürüp Mahfuran Deresi'nde sekiz-on bin Müslümanı katlettikleri, Narman hududunda Hot karyesi ahalisinin mitralyözlerle tamamen imha edildiği, Bitlis'in Çukur nahiyesindeki Morh-i Süflâ muhacirlerinin çoğunun kılıçtan geçirildiği, Ergani, Cinis, Pezentan ve Semerşeyh karyelerinin ahalisiyle birlikte yakıldığı; Kürt Bedirhani Kamil'in şarlatanlığı sebebiyle Bitlis'e yakın bir yere yerleştirilen pek çok köy ahalisinin açlıktan öldüğü, ağır hast...

871_21 DH. KMS. 53‑1/24_1 Dâhiliye Nezâreti Kalem‑i Mahsûs Müdîriyyeti Târîh 1 Haziran, sene [1]335 Sadâret‑i Uzmâya 1 Haziran, sene [1]335 târîhli ve numaralı tezkire‑i âcizîye zeyldir. Asâkir‑i Osmâniyye çekildikden sonra Ermeniler tarafından Kınalı, Karahaç karârgâhlarında ve sâ’ir ba‘zı mahallerde İslâmlara karşı yapılan mezâlime ve bir emr‑i vâki‘ husûle getirmek içün kuvâ‑yı külliyye ile hudûdlara yaklaşarak tecâvüz edecekleri anlaşıldığına dâ’ir Erzurum Vilâyeti'nden bu kerre de alınan telgraf‑nâmenin sûreti leffen savb‑ı âlî‑i fahîmânelerine takdîm kılınmış olmağla mündericâtına ve arz u iş‘âr‑ı sâbıka nazaran iktizâsının îfâ ve emr ü inbâ buyurulması bâbında. DH. KMS. 53‑1/24_2 Bâb‑ı Âlî Dâhiliye Nezâreti Şifre Kalemi Şifre Telgraf‑nâme Mahreci Târîh‑i Keşîdesi Kalem'e Vürûdu Erzurum 31 Mayıs, sene [1]335 1 Haziran, sene [1]335 Asâkir‑i Osmâniyye'nin çekilmesinden yirmibir gün sonra Ermenilerin Kınalı, Karahaç karârgâhlarında ictimâ‘ ed...

DH. ŞFR, 98/295 Bâb-ı Âlî Dâhiliye Nezâreti Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyyeti Umûmî: Husûsî: Âsâyiş Şu‘besi Şifre Konya Vilâyetine Mar‘aş'dan Adana tarîkıyla Konya'ya gelirken Osmâniye ile Toprakkale istasyonları arasında tren derûnunda Fransız askeri kıyâfetindeki Ermeni efrâdı tarafından Zor Telgraf Müdîr-i Esbakı Mar‘aşlı Muharrem Efendi'nin süngü ile katledilerek vagondan dışarı atıldığı ve kendilerinin de eşyâları gasb ve darb ve cerh edildikleri ve Konya'ya muvâsalatlarında keyfiyyeti polis komiseri vesâtetiyle İngiliz kumandanına ihbâr eyledikleri Mar‘aşlı Mehmed Nûrî ve Muhtâr imzâlarıyla verilen arzuhâlde beyân ediliyor. Bu bâbda tahkîkât ve teşebbüsât icrâsıyla hakîkat-i hâlin serî‘an inbâsı. Fî 24 Nisan sene [1]335 Dâhiliye Nâzırı Nâmına İmzâ

DH. ŞFR, 55/327 Bâb‑ı Âlî Dâhiliye Nezâreti Emniyet‑i Umûmiye Müdîriyeti Umûmî Husûsî 71 Şifre İzmit Mutasarrıflığna Gerek Bursa vilâyetinin ve gerek İzmit'in körfez sevâhiline karîb mevâki´de Ermeni çetelerinin onbeş-yirmi kişilik kuvvetlerle kurâ-yı İslâmiyye'ye tecâvüz eylediği haber alınmakdadır. Bursa vilâyeti dâhilinde Ermeni çetelerinin behemehâl tenkîli lüzûm‑ı kat´îsi vilâyete teblîğ edilmiş olduğundan jandarma alay kumandanının hemen vak´a mahallerine i´zâmıyla livâ dâhilindeki çetelerin her halde şu bir hafta zarfında sûret‑i kat´iyyede tenkîlleri sûret‑i kat´iyyede ve ehemmiyetle matlûb ve manzûrdur. 16 Ağustos 1331 Nâzır (İmza)

HR. SYS, 2871/2_70 Osmânlı Ordû-yı Hümâyûnu Başkumandanlığı Vekâleti Ermenilerin muhârebe cephelerinde Ruslarla omuz omuza vatanımız aleyhine devam ettikleri harekâtın esaslı bir sûrette ve çoktan hazırlanmış bir plan dâhilinde cereyân ettiği hergün yeni misâllerle sübût bulmaktadır. Ermeniler ahîren harekât‑ı ihtilâliyyeyi ordularımızın menzil hatlarına da teşmîle başlamışlardır. 2 Haziran târîhinde Şarkî Karahisar kasabasında asker firârîleriyle birlikte beşyüz kadar müsellah Ermeni tebe‘a‑i İslâm mahallâtına hücûm ile kâmilen İslâm hânelerini ateşlediler, ve yine müsellahan kasabanın kal‘asına tahassun ederek hükûmet‑i mahalliyyenin pederâne nasîhatlerine silâh ve bombalarla mukâbele ettiler, ahâlî ve askerden ( 150 ) kişinin telef ve zıyâ‘ına sebeb oldular. Hükûmetin son teklîfi de semeresiz kaldı. Nihayet bi'z-zarûr kal‘aya karşı top isti‘mâl edildi. Ancak bu te’sîr ile ( 20 ) Haziran sabahı âsîler elde edildi. Hudûdlarda düşmanlara karşı ihzâr edilen kuvâ-yi askeriyyenin böyl...